Negen procent tuinen

De Greendeal moet de biodiversiteit in Vlaamse tuinen verhogen en het draagvlak ervoor versterken. Aandacht voor biodiversiteit levert heel wat voordelen op voor de sector, de tuineigenaar, de natuur en het klimaat.

Een essentieel onderdeel van het Vlaamse landschap bestaat uit tuinen. De twee miljoen tuinen in Vlaanderen beslaan negen procent van de oppervlakte. Ter vergelijking: de natuurgebieden beslaan drie procent en de bossen elf procent van het Vlaamse grondgebied.

Tuinen kunnen dus een belangrijke rol spelen op het vlak van klimaat, waterschaarste, biodiversiteit en welzijn indien ze op een natuurlijke manier ingericht en beheerd worden.

In november 2020 ondertekende Vlaams minister van Omgeving Zuhal Demir de Green Deal Natuurlijke Tuinen. Met deze Green Deal engageert de brede tuinsector zich om de tuinen in Vlaanderen duurzamer te maken. Aangezien tuinen een essentieel onderdeel uitmaken van het Vlaamse landschap, kunnen ze een belangrijke rol spelen op het vlak van klimaat, waterschaarste, biodiversiteit en welzijn.

Engagementen

De deelnemers aan de Green Deal Natuurlijke Tuinen hebben elk bepaald welke acties zij zullen ondernemen om de tuinen van hun klanten natuurlijker te maken. Zo zullen tuinarchitecten en tuinontwerpers planten kiezen in functie van de locatie en meer bomen in hun ontwerpen voorzien om te zorgen voor verkoeling. Tuinaannemers kunnen voor meer waterinfiltratie zorgen door de aanleg van wadi’s of poelen en de verharding te beperken. Via gepast tuinonderhoud zoals het lokaal composteren en een aangepast maaibeheer kunnen hoveniers zorgen voor een gezond en actief bodemleven. Groenvoorzieners engageren zich om streekeigen en natuurlijk gekweekte planten en bloemen te leveren. Lokale overheden en andere besturen dragen bij door het realiseren van voorbeeldtuinen en het informeren van hun inwoners.

Vlaanderen telt twee miljoen privé-tuinen

Met de Green Deal Natuurlijke tuinen onderzoekt de tuinsector hoe investeringen in natuurlijke tuinen op korte en lange termijn goed zijn voor de professional, de tuineigenaar en de omgeving. De Green Deal Natuurlijke tuinen zal vier jaar lopen en tegen 2024 via kennisuitwisseling en via resultaatgerichte acties zorgen voor natuurlijkere, klimaatbestendige en gezondere tuinen in Vlaanderen.

De Green Deal Natuurlijke tuinen komt er op initiatief van Kenniscentrum tuin+ (Erasmushogeschool Brussel), de Belgische Vereniging van Tuin- en Landschapsarchitecten (BVTL), de Belgische Federatie Groenvoorzieners (BFG), Groen Groeien, het Algemeen Verbond van de Belgische Siertelers en Groenvoorzieners (AVBS), het Proefcentrum voor de sierteelt (PCS) en Landelijke Gilden met ondersteuning van het Vlaams Departement Omgeving. Er zijn momenteel 92 deelnemende partners; de lijst vindt u op Green deal.

Problematische droogte in Vlaanderen

Een regenwaterput voorzien is verplicht bij het zetten van een nieuwbouw voor een particuliere woning. Het is maar één maatregel om regenwater te recupereren. Nieuw aangeplante bomen moet je zeker water geven anders sterven ze wellicht. En dit doe je best zoveel mogelijk met regenwater ipv kraantjeswater.

Wat kan je zelf doen?

Wat kan je zelf doen om je tuin in de toekomst meer bestendig te maken tegen droogte? Kies bij toekomstige aanplantingen resoluut voor boomsoorten die toleranter zijn voor droogte: een ruwe berk, een grove den. Zoals je weet, dragen bomen in belangrijke mate bij aan het voorkomen van langdurige droogteperiodes doordat ze veel water verdampen en op die manier water in de atmosfeer brengen.

Wat zeker niet doen in je tuin bij droogte?

Je gazon sproeien met drinkwater is absoluut uit den boze. Evenals je gazon maaien: het gras groeit bij droogte toch nauwelijks en het iets langer laten, beschermt de grasplantjes en de bodem beter tegen uitdroging. Bomen die al lange tijd gevestigd zijn en geen wortelschade hebben, moeten niet preventief water krijgen.

Tover een deel van je gazon om tot extensief gemaaid hooiland.

Wat zijn ideeën voor de toekomst?

• Tover een deel van je gazon om tot extensief gemaaid hooiland. Voordelen zijn: minder werk, beter bestand tegen droogte doordat de bodem beter afgedekt blijft, enorme stijging van de biodiversiteit in je tuin.
• Regenwater opvangen en dit gebruiken voor huishoudelijke toepassingen die geen drinkwaterkwaliteit vereisen (toilet, wasmachine) en om de planten in je tuin water te geven.
• Mulch je borders om de rechtstreekse verdamping vanop de bodem tegen te gaan waardoor de bodem minder snel uitdroogt. Bodembedekking of mulching wordt meer en meer aangeprezen als hét middel om natuurlijker en beter te tuinieren. Een bedekte grond is bijna altijd beter dan een blote grond.
• Laat tot slot je boomspiegels niet onbedekt. Mulchen is beter dan blote grond, maar veruit dé beste oplossing is om de vegetatie in de boomspiegel te laten ontwikkelen tot een zoomvegetatie of extensief grasland. Ook het afvallend blad laat je beter liggen onder de bomen zodat dit kan gerecycleerd worden in de nutriëntenkringloop.

 

Tuinen van de toekomst

Inrichting van je tuin

Natuurlijke processen vormen de motor en inspiratiebron voor je tuin.

• Vervang verhardingen in je tuin zoveel mogelijk door waterdoorlaatbare materialen. Een wandelpad in je tuin kan best een stukje gemaaid gras zijn of een laag hakselhout.
• Breng structuur in je tuin door verschillende vegetatietypes te laten groeien: van grote bomen, tot kleinere bomen en struiken, van ruigtekruiden tot grasland.
• Creëer nestplaatsen voor dieren: takkenwallen en houtwallen zijn gemakkelijk te maken en je tuin zal tot leven komen
• Water in je tuin zorgt voor leven: in grote tuinen kunnen dit vijvers of wadi’s zijn, in kleinere tuinen kan een poeltje of een kuip al wonderen doen.
• Zet je tuin niet af met draadafsluitingen maar zorg dat egels, reeën, e.a. van de ene tuin naar de andere kunnen gaan.

Beheer van je tuin

Beheer je tuin zoveel mogelijk extensief, dat wil zeggen, minder onderhoud en minder kosten.

Wees lekker lui in je tuin.

• Laat het afgevallen blad en dood hout zoveel mogelijk liggen. Afgevallen bladeren en dood hout zijn geen afval maar voedsel voor je bomen of planten en bovendien ook schuilplaatsen voor egels enzo.
• Bestrijdingsmiddelen zijn uit den boze. Als het groen in je tuin in evenwicht is, zul je merken dat bestrijdingsmiddelen helemaal niet nodig zijn.
• Laat je gazon of een deel ervan uitgroeien tot een grasland en maai deze slechts tweemaal per jaar (mei en oktober). Beperk je gazonzone tot een kleinere ruimte rond de woning en maai enkel je wandelpaden in je grasland regelmatig. Na een tijd zullen er vanzelf ook bloemen in je grasland verschijnen. Grasland is niet alleen veel aantrekkelijker qua zicht, maar verhoogt ook nog eens de biodiversiteit in je tuin.
• Laat je bomen zoveel mogelijk vrij uitgroeien; blijkt het toch nodig om te snoeien, schakel dan een gecertificeerde boomverzorger in. Bomen snoeien is vakmanschap en vereist de nodige kennis en expertise om je boom gezond te houden en om toekomstige problemen met je boom te vermijden. Foutief snoeien kan leiden tot het creëren van gevaarlijke bomen, bomen die duur zijn in onderhoud of zelfs bomen die afsterven.

Wil je meer weten? Treexpert is het studie-en adviesbureau voor jouw tuin. Wil je een ecologische inrichting met meer biodiversiteit binnen je groene zone (tuin, bedrijfsterrein, projectontwikkeling, …)? Dan maakt Treexpert een groenbeheerplan op waarbij wij al je groen inventariseren en een beheer met opvolging opmaken.

 

Greendeal verhoogt biodiversiteit op bedrijventerreinen

De initiatiefnemers van de green deal Bedrijven en Biodiversiteit organiseerden samen met VMx het 4de Lerend Netwerk met praktische tips en praktijkvoorbeelden om biodiversiteit in te voeren in uw bedrijf. POM Oost-Vlaanderen schreef mee aan de deal zoals we die nu kennen en motiveert Oost-Vlaamse bedrijventerreinen om een gezamenlijk beheerplan op te laten maken. VITO en Aquafin zetten de toon om honderden hectare industriegrond biodivers in te richten en Colruyt Group zet biodiversiteitswinst om in cijfers dankzij een zelf ontworpen tool. Een voor een leerrijke voorbeelden en getuigenissen die het sneeuwbaleffect onomkeerbaar inzetten. De award biodivers bedrijventerrein 2019 ging verdiend naar VITO, en ook Intercommunale Leiedal en wijzelf kregen een eervolle vermelding.

 

Deze Green Deal moet de biodiversiteit op bedrijventerreinen verhogen en het draagvlak ervoor versterken. Aandacht voor biodiversiteit kan namelijk heel wat voordelen opleveren voor het bedrijf, de werknemers, de klanten.

 

 

Het biodivers bedrijventerrein van Treexpert

Het bedrijfsterrein van Treexpert en Bergenboomverzorging is 1 hectare groot, waarvan ½ uit weide, 3000m² uit gazon en haag en 2000m² uit dood sparrenbos bestond.

Vier jaar gelden zijn we gestopt met het bemesten van de weide en zijn we met grasland beheer gestart. Aan de randen is er een natuurlijke zoom van Elzen en spontane natuurlijke verjonging. Doorheen de weide en het aangrenzend bos is een wandelpad voor werknemers. Tegen de bosrand werden bijenkasten geplaatst door een plaatselijke imker. De aanzet voor een takkenhoutwal is gegeven en zal nog verder uitgebreid worden. Onder de eiken in de dreef laten we een spontane bosrand ontstaan. Hier en daar merken we vraatschade door reeën die duidelijk hun weg naar ons terrein gevonden hebben.

Het intensieve gedeelte van 3000m² hebben we herleid naar 100m² gazon, de rest is grasland. Alle grasland wordt gefaseerd gemaaid om de fauna te beschermen.

We streven ernaar om 4 vegetatietypes te creëren: grasland, zoom, mantel, bomen. Op een plekje van 25m² is er spontaan heide gegroeid en kunnen we ook de andere vegetatietypes terugvinden.

De bomen in het Sparrenbos die aangetast waren door de letterzetter hebben we met een kraan weggeplukt om de bosbodem niet te beschadigen. Alle stronken lieten we zitten als groeibasis voor nieuwe begroeiing. Spontane bebossing krijgt hier alle kansen wat ook de fauna niet ontgaat. Zo hebben eenden hier al verschillende jaren een broedplaats. Sommige dode stammen lieten we staan als nestgelegenheid voor solitaire bijen en de specht en als landingsplaats voor roofvogels. De met klimop begroeide verticale stammen zijn een laatste nectarbron op het einde van het seizoen voor bijen. Liggend dood hout is dan weer perfect voor padden en kikkers en dat vindt oa. de reiger interessant.

Advies nodig om jouw tuin of bedrijventerrein meer biodivers te maken? Contacteer de experten van Treexpert.

Snoeien, vellen, planten, verzorgen en beschermen van bomen? Onze gecertificeerde boomverzorgers werken vanuit Antwerpen en Leuven in heel België en kennen werkelijk alles van bomen. Waarom is die erkenning zo belangrijk voor onze klanten? Er zijn twee verschillende certificaten.

European Tree Workers (ETW)

ETW is het certificaat voor de uitvoerende boomverzorger. Om het certificaat te behalen, moet de kandidaat zijn vakbekwaamheid aantonen in een examen dat onder de supervisie van de European Arboricultural Council (EAC) staat. ETW is in de meeste Europese landen dan ook de standaard.

Om het ETW certificaat te behalen moet de kandidaat slagen in drie theoretische en drie praktische examenonderdelen: een mondeling en een schriftelijk examen, een examen soortenkennis, twee praktijksimulaties en een praktische test waarbij boven in de kruin moet gesnoeid worden.

Steeds meer overheidsdiensten stellen ETW als vereiste bij werken aan en rond bomen, niet alleen voor snoeiwerken, maar ook voor boomveiligheidscontroles en de bescherming van bomen tijdens werken.

European Tree Technicians (ETT)

Het ETT certificaat is het certificaat voor de boomtechnisch raadgever. Net zoals bij het ETW certificaat staat het ETT examen onder toezicht van de European Arboricultural Council die een supervisor afvaardigt voor het examen. ETT’ers werken als middenkader, hebben een leidinggevende functie zowel in de privé als de de openbare sector.

Het ETT examen bestaat uit drie onderdelen: een schriftelijk examen en twee simulaties. De eerste behandelt financiën, wetgeving en sociale recht. De tweede omhelst een boominspectie en -advies.

De boomtechnisch raadgever (ETT) kan zowel een team boomverzorgers (ETW) aansturen als civieltechnische ondersteuning geven voor boomgerelateerde problemen.

De taken die een European Tree Technician daarij op zich kan nemen zijn:

• ontwerp en aanleg
• standplaatsverbetering
• boomveiligheidscontrole
• boomsoortkeuze
• planmatig bomenbeheer
• inventarisatie, …
• praktische organisatie van werkzaamheden aan bomen
• risicobeoordeling en werkbeschrijving
• prijsberekening en opmaken van contracten, wetgeving, …

Expertise versus verzorging

Treexpert en Bergenboomverzorging delen eenzelfde visie namelijk 200% inzetten op een ecologisch verantwoord bomenbeleid. Zo kunnen we voluit genieten van onze groenzones. TreeXpert analyseert, adviseert, inspecteert en inventariseert en Bergenboomverzorging snoeit, verbetert, herstelt, plant en verplant alle soorten bomen. Daarbij werken ze beiden volgens de Europese richtlijnen met het certificaat van European Tree Workers (ETW) en European Tree Technicians.

Drie vragen over je tuin

1. Zijn alle elementen om van je tuin een leefgebied voor een bepaalde soort/groep te maken aanwezig?
   Bv. niet enkel nestkastjes ophangen maar ook struiken en bomen waarin ze voedsel kunnen vinden.
   Niet enkel een bijenhotel maar ook nectarplanten.
   Niet enkel een vlinderstruik maar ook brandnetels en lang gras waarop de rupsen kunnen leven.
2. Als een beplanting niet groeit verder kijken dan ziekten en plagen maar bekijken wat de echte oorzaak is. Te droog? Te nat? Te veel schaduw? Slechte bodem? Geen mulchlaag?
   Als een beplanting ergens niet haalbaar is (bv gazon onder bomen) omvormen tot een passende beplanting eerder dan ieder jaar te verticuteren, mesten en sproeien.
3. Een actuele vraag is iets met water. Hoe vaak besproei je de planten in je tuin en is dat nodig? Indien ja dan is er iets mis met de plantenkeuze of groeiomstandigheden. Wat gebeurt er met al het water dat in mijn tuin en op mijn daken valt? Wordt alles zo snel mogelijk afgevoerd of kan het infiltreren of wordt het hergebruikt? Misschien zijn er wel mogelijkheden om overbodige verharding te verwijderen?

Zeven tips voor je tuin

1. Accepteer veranderingen en laat je tuin evolueren
   Wanneer bomen en struiken volwassen worden en beplantingen dichter worden, neemt de beschaduwde oppervlakte toe en verandert het microklimaat. Hierbij horen vaak andere planten dan de originele pioniersvegetatie.
2. Zie opportuniteiten: een molshoop is een kiembed voor éénjarigen. Een dode boom of struik kan evolueren tot een insectenhotel of een nestpaal voor spechten.
3. De natuur is altijd ‘op beeld’. In het bos is het gras nooit ‘te lang’ of de haag ‘niet geschoren’. Een plant die natuurlijk kan uitgroeien ziet er nooit onderhouden uit.
4. Zorg dat bladeren onder bomen en struiken kunnen blijven liggen. Dit is niet alleen beter voor de gezondheid van de plant, maar spaart je ook hele hoop werk en irritatie door bladblazers die de weekendrust verstoren.
5. Gebruik planten die passen in bij de plaatselijke omstandigheden (bodem, vocht en licht).
6. Onkruid bestaat niet. Alle planten hebben een functie in het ecologische web. Een gazon met madeliefjes en paardenbloemen is veel mooier en ecologisch waardevoller dan een groen biljartlaken.
7. Kijk verder dan je eigen tuin(hek). Schuttingen en draadafsluitingen vormen niet alleen een barrière voor dieren, maar ook voor mensen. Tuinen die melt elkaar verbonden zijn wakkeren niet alleen verplaatsingen van dieren maar ook sociale contacten tussen mensen aan.